Ons oerbrein
Wanneer we mensen uitsluiten, doen we dat veelal omdat we een gedachte hebben dat diegene anders is dan wij. Dit kan zijn vanwege iemands religie, huidskleur, omdat hij of zij andere ideeën heeft of op een andere manier naar de wereld om ons heen kijkt. We bedenken allerlei redenen om te kunnen zeggen: jij dus niet. Mijn oma zei vroeger wel eens: wat een boer niet kent dat lust hij niet. In zekere zin werkt dit ook zo als we kijken naar mensen die anders zijn dan wijzelf.
We leiden vaak een complex leven in een snel veranderende en complexe wereld. Daarom vinden we het misschien wel prettig om mensen in hokjes te plaatsen. Het is een overblijfsel van ons oerbrein, want wie onbekend en anders was, vormde misschien wel een gevaar. Maar ook nu, als mensen van de moderne tijd, schieten we regelmatig nog in die modus van anderen in hokjes plaatsen. Terwijl er zo veel meer is wat ons verbindt, dan onderscheidt. We zijn zelf muurtjes gaan bouwen om ons te beschermen. Als ik nu naar Duitsland rijd, passeer ik eigenlijk alleen een stuk grond. Die grens hebben we zelf bedacht. En doordat die grens er nu ligt, denken we: dat zijn Duitsers, zij zijn anders. En ja, ze spreken ook wel een andere taal, maar hoe anders zijn zij nou echt?
Principes van gelijkwaardigheid
Ik keek van de week een film waar het concept inclusiviteit mooi in terugkwam. Het ging over een jongen die in het Amerikaanse leger diende in de Tweede Wereldoorlog, en werd uitgezonden naar Japan. Hij weigerde een wapen te gebruiken, dus meldde hij zich aan als hospice. In de film zitten mooie scènes waarin hij zijn leven waagt om iedereen die hij kan te helpen en te verbinden, ook de Japanners. Ook al zijn zij de vijand. Dat is een mooi voorbeeld van hoe iemand buiten de hokjes kan treden, en ieder mens puur als medemens beschouwt.
Dat is eigenlijk wat inclusiviteit van mensen vraagt: blijven staan bij de principes van gelijkwaardigheid. Dat kan soms heel lastig zijn, want dat betekent dat je ook bij die principes moet blijven bij mensen waarmee je het absoluut niet eens kan worden. Maar misschien zit hier dus wel de sleutel: je hoeft het ook niet eens te zijn, terwijl je toch open blijft staan voor dat andere perspectief op de wereld.
Inclusiviteit gaat wat mij betreft dan ook over je verplaatsen in een ander. Het verplaatsen in de gedachten van een ander, in plaats van denken: ‘ja, maar wat jij vindt is fout’. Het betekent niet dat je het eens hoeft te zijn. Maar vraag jezelf eens af: als ik in de schoenen zou staan van de ander, hoe zou ik er dan naar kijken? Misschien ontstaat er dan wel begrip of zelfs compassie voor de ander.
Eigenlijk vergeten we vaak het gesprek te voeren over wat ons wel verbindt. En net als ons DNA is er vaak veel meer dat ons verbindt, als we maar bereid zijn hierover in gesprek te gaan. Ik ben ervan overtuigd dat als we onszelf hier wat vaker toe zetten en die eerste oerbrein-reactie negeren, de wereld daar een stuk mooier van kan worden.
René van FP&P
*René is iedereen en iedereen is René. René beleeft en beschrijft de dingen die we allemaal kunnen tegenkomen in onze ontwikkelingsreis.